რა როლი შეასრულა ქალაქმა დავით აღმაშენებლის დროს? რომელი მნიშვნელოვანი ბრძოლები აქვს ქალაქს გადატანილი?

სხვა ქართულ ქალაქთა უმრავლესობის მსგავსად სამშვილდეც მეფეს ეკუთვნოდა. XII ს ის დამდეგს სამშვილდე თურქებს  ეკავათ. დავით აღმაშენებელმა, რომელსაც კარგად ესმოდა ქალაქის სტრატეგიულ – ეკონომიკური მნიშვნელობა (სამშვილდე სამხრეთიდან იცავდა თბილისს და სავაჭრო გზაც მასზე გადიოდა)  1110 წ. იგი თურქებს წაართვა. ისტორიკოსთა გადმოცემით, ამ ამბავმა თურქებს ისეთი თავზარი დასცა, რომ მათ ქვემო ქართლის რამდენიმე ციხე დატოვეს და გაიქცნენ.
გვიან საუკუნეებში, როცა ქვეყანა მონღოლთა, სპარსთა თუ ოსმალთა თარეშით დასუსტდა, ქალაქი სამშვილდეც დაქვეითების გზას დაადგა. დაქუცმაცებულ ქვეყანაში იგი ადგილობრივ ფეოდალთა ხელში იყო ხოლმე. XVI ს–ში ოსმალებმა მიიტაცეს, მაგრამ1683წ. სვიმონ მეფემ ბრძოლით დაიბრუნა. XVIIIს –ის  ორმოციანი წლების ბოლოს ზოგიერთი ორგული თავადის დახმარებით სამშვილდეში გამაგრდა ქართლის ბაგრატიონთა მემკვიდრე, ტახტის მაძიებელი აბდულა ბეგი. ერეკლე მეფემ დროზე შეიტყო მისი ზრახვები, თბილისთან მისულს წინ გადაუდგა და მწარე დღე გაუთენა. დამარცხებული აბდულა ბეგი გაიქცა და თავი სამშვილდეს შეაფარა. მეფე იქაც არ მოეშვა და 1748 წ. ციხე აიღო. აქედან მოკიდებული საუკუნის დასასრულამდე სამშვილდე მეფის საიმედო დასაყრდენი იყო.     

როდიდან არსებობს სამშვილდე, როგორც ქალაქი და რა როლს ასრულებდა იგი საქართველოს თავდაცვით სისტემაში

ნაქალაქარი სამშვილდე ასეული წლების განმავლობაში ისტორიული ქვემო ქართლის დიდი ქალაქი და საიმედო ციხესიმაგრე იყო. იგი იბერიის პირველ ქალაქებს მიეკუთვნება. ძვ.წ. IVს–ში უკვე განთქმული ქალაქი ყოფილა. მდებარეობდა დღევანდელი თეთრიწყაროს რაიონში, სოფელ სამშვილდის მახლობლად, ორ მდინარეს შორის მოქცეულ კონცხძე, ციცაბო ფერდობებიან პლატოზე (სოფელი სამშვილდე თეთრი–წყაროდან 4 კმ–ზეა, ზღვის დონიდან 860მ–ზე). მის სამხრეთით ღრმა ხეობაში მდინარე ხრამი მიედინება, ჩრდილოეთით  – მდ. ჭივჭივა. პლატო სამი მხრიდან ძნელი მისადგომი იყო, მხოლოდ მეოთხე მხარე ჰქონდა ღია. ამ მხარის ჩასაკეტად პლატოს მთელ სიგანეზე მიუყვებოდა 4–5მ. სისქის კედელი. თუ მტერი ამ კედელს დასძლევდა, მაშინ ქალაქის შუა ნაწილში დახვდებოდა პლატოს მთელ სიგანეზე, ფერდობიდან ფერდობზე გაშლილი ციხე, რომელიც ფაქტიურად ქალაქის ციტადელი იყო და გეგმით დიდი ზომის ოთკუთხედი გახლდათ.
ციხის კედლები სხვადასხვა ზომისაა, სამი მათგანის სისქე 2 მეტრამდეა, მეოთხესი–6 მეტრამდე. საერთოთ გვიან ანტიკურ ხანაში საქართველოში სქელ კედლებს აგებდნენ, მაგრამ ასეთი სისქისა არსად გვეგულება. მშენებლებს კარგად გაუთვალისწინებიათ რელიეფის თავისებურება: რაკი მტრის შემოსევა  დასავლეთიდან იყო მოსალოდნელი, კედელიც სწორედ ამ მხარეს უნდა ყოფილიყო საიმედო. ამჟამად ამ დაზიანებული კედლის სისქე 12 მეტრია.თავდაპირველად ალბათ უფრო მაღალი იქნებოდა. ქონგურებიც ექნქბოდა და იმ დროს ვერც ერთი სანგრევი მანქანა ვერაფერს დააკლებდა. ამიტომაც მოაღწია მან დღემდე. კედელს მხოლოდ ერთგან ეტყობა, რომ აქ უშედეგოდ უცდიათ მისთვის ძირი გამოეთხარათ.
შუა საუკუნეებში სამშვილდის ციტადელი ბევჯერ გადაუკეთებიათ. დამატებულია დიდი კოშკები რომლითაც ციხის სუსტი ადგილები  – შემოსასვლელები – იკეტებოდა.
ნაქალაქარ სამშვილდეს რამდენიმე ათეული ჰექტარი უჭირავს. დღეს თითქმის მთელი ეს ფართობი ნანგრევებითაა დაფარული.
ციტადელის დასავლეთი ნაწილი საცხოვრებელ კვარტალებს უჭირავს, სადაც დღესაც კარგად შეიმჩნევა  ქუჩები და შესახვევები. აქა–იქ განლაგებულია სასახლეები, მათი უმრავლესობა ორსართულიანია, არის სამსართულიანებიც. ნანგრევებად ქცეული სახლები, სამეურნეო შენობები თუ სასახლეები ხანგრძლი–ვი და ბობოქარი ცხოვრების უტყუარი მოწმენი არიან. 

სასწავლო პროექტის გეგმა

Add caption

პროექტის სახელწოდება
სამშვილდის ნაქალაქარი
პროექტის მთავარი იდეა (თემა) 1–2 წინადადებით
როდიდან არსებობს სამშვილდე,როგორც ქალაქი დარა როლს ასრულებდა იგი საქართველოს თავდაცვით სისტემაში?
რა როლი შეასრულა ქალაქმა დავით აღმაშენებლის დროს? რომელი მნიშვნელოვანი ბრძოლები აქვს ქალაქს გადატანილი?
პროექტის აქტუალობა
პროექტი აქტუალური და მნიშვნელოვანია იმით,რომ იგი ეხება მშობლიური კუთხის,ქვემო ქართლის წარსულს.პროექტი ხელს შეუწყობს მოსწავლეებში კვლევა–ძიების უნარ–ჩვევების განმტკიცებას,ისტორიული წარსულის სიდიადით გამოწვეული პატრიოტული გრძნობის გაღრმავებას,საკუთარი ქვეყნისა და კუთხის ისტორიის უკეთ შესწავლას.
პროექტის მიზნები
1.მშობლიური კუთხის ისტორიის უკეთ შესწავლა
2.ქვეყნის ინტერესების,ტრადიციებისა და ღირებულებების მიმართ საკუთარი პასუხისმგებლობების გააზრება.
3.კვლევა–ძიების უნარის განვითარება.
4.კომუნიკაციის უნარის განვითარება.
5.ტექნოლოგიური მიღწევების ეფექტიანად გამოყენება,ინფორმაციის მოპოვება,დამუშავება,ანალიზი.
მონაწილეთა ასაკი
14-15 წელი

ვადები/ხანგრძლივობა
2-3 თვე
მოსალოდნელი შედეგები/პროდუქტები,რაც შეიძლება შეიქმნას
გაკეთდება ბლოგი,სადაც დაიდება პროექტის მასალა.
პროექტისათვის საჭირო ძირითადი რესურსები
ინტერნეტი,ვიდეოკამერა,ფოტოაპარატი,წიგნები,კალამი,ფურცელი.
პროექტის მსვლელობა (ძირითადი აქტივობები)
მოსწავლეებთან ერთად შეირჩევა თემა და ჩამოყალიბდება შესაბამისი კითხვები.
მიზნობრივი გადანაწილებით შეიქმნება ორი ჯგუფი: პირველი ჯგუფი და მეორე ჯგუფი.
ჯგუფებთან ერთად შევიმუშავებთ გეგმას.
გადავანაწილებ ჯგუფებში მოვალეობებს(ვინ უხელმძღვანელებს ჯგუფებს,ვინ რას შეასრულებს და როდის)
პირველი ჯგუფი:როდიდან არსებობს სამშვილდე როგორც ქალაქი და რა როლს ასრულებდა იგი საქართველოს თავდაცვით სისტემაში?ინფორმაციის მოძიება და ორგანიზება.
მეორე ჯგუფი:რა როლი შეასრულა ქალაქმა დავით აღმაშენებლის დროს?რომელი მნიშვნელოვანი ბრძოლები აქვს ქალაქს გადატანილი? ინფორმაციის მოძიება და ორგანიზება.
ბლოგზე პროექტის პრეზენტაცია.
მოსწავლეები პროექტის შესრულებისათვის შეფასდებიან შემდეგი კრიტერიუმებით:1.პროექტის ვიზუალური ნაწილი. 2.თემასთან შესაბამისობა.3.ინფორმაციის მოძიება და ორგანიზება 4.მთლიანი შთაბეჭდილება.
საგნებთან/საგნობრივ ჯგუფებთან/ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირი
გეოგრაფია: საქართველოს რომელ კუთხეში მდებარეობს სამშვილდის ნაქალაქარი? როგორი ჰავაა ამ კუთხეში?რელიეფი,ნიადაგი და ბუნება.

ისტ.VIII.1. მოსწავლეს შეუძლია დააკავშიროს  ფაქტები და მოვლენები  შესაბამის ისტორიულ ეპოქებთან.

პროექტის ხელმძღვანელი(მასწავლებელი)
ნონა ბეგიაშვილი
ხელმძღვანელის ელ–ფოსტა
nonabegiashvili@gmail.com
პროექტის ვებ–გვერდი/ბლოგი
nonabegiashvili5.blogspot.com